Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki

Przeciwdziałanie przemocy

Przemoc w rodzinie - definicja ustawowa

            W świetle przepisu art. 2 ust. 2 znowelizowanej w 2010 roku Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie jako przemoc w rodzinie należy rozumieć:

 „ jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny [*], w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą ”.

* Ustawa jako członka rodziny definiuje "osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.), a także inną osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą".

PRZEMOC W RODZINIE TO ZAMIERZONE I WYKORZYSTUJĄCE PRZEWAGĘ SIŁ DZIAŁANIE PRZECIW CZŁONKOWI RODZINY, NARUSZAJĄCE PRAWA I DOBRA OSOBISTE, POWODUJĄCE CIERPIENIE I SZKODY.

 

Przemoc postrzegana jest w czterech perspektywach i charakteryzuje się tym, że:

1. JEST INTENCJONALNA Przemoc jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary - zmierza do osiągnięcia jakiegoś celu.

2. SIŁY SĄ NIERÓWNOMIERNE W relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą.  Ofiara jest słabsza a sprawca silniejszy - dysproporcja sił,   brak równowagi sił w rodzinie, jedna osoba jest zdecydowanie silniejsza od pozostałych osób i mając tego świadomość wykorzystuje swoją przewagę.

3. NARUSZA PRAWA I DOBRA OSOBISTE Sprawca wykorzystuje przewagę siły, narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku itd.) - jedna osoba jest zdecydowanie silniejsza od pozostałych osób i mając tego świadomość wykorzystuje swoją przewagę.

4. POWODUJE CIERPIENIE I BÓL Sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony.

FORMY PRZEMOCY

Przemoc fizyczna – polega na różnej gamie form zachowania o różnym stopniu nasilenia np. wymierzaniu policzków,  biciu, kopaniu itp. [1], - każde agresywne zachowanie skierowane przeciwko ciału ofiary, mogące prowadzić do bólu oraz fizycznych obrażeń (m.in. popychanie, obezwładnienia, szarpanie, policzkowanie, uderzanie pięścią, duszenie, rzucanie przedmiotami, użycie broni).

Przemoc seksualna- zmuszanie do określonych zachowań i kontaktów seksualnych (gwałt, zmuszanie do oglądania filmów, zdjęć pornograficznych itd.)[2] - wymuszanie pożycia seksualnego lub nieakceptowanych i niechcianych praktyk seksualnych. Przemoc seksualna jest często przez ofiary molestowania ukrywana, co w znacznym stopniu utrudnia im udzielanie pomocy.

Przemoc psychiczna – słowne lub niewerbalne groźby użycia przemocy wobec osoby lub tego, co do niej należy[3], ten rodzaj przemocy przejawia się m.in. w zastraszaniu, poniżaniu, ubliżaniu, szantażowaniu itp. - agresywnych zachowaniach, które mają na ogół charakter poniżający lub budzący poczucie zagrożenia i wywołują emocjonalny ból i cierpienie (m.in. wyśmiewanie, wyzywanie, krytyka, groźby, kontrolowanie i ograniczenie kontaktu z innymi osobami).

Przemoc ekonomiczna/ materialna – odmawianie, uniemożliwianie lub ograniczanie dostępu do wspólnych środków finansowych lub odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwiania bądź ograniczanie podjęcia pracy zarobkowej ale również niszczenie przedmiotów itp.[4], okradanie, zaciąganie kredytów i zmuszanie do zaciągania pożyczek wbrew woli współmałżonka, niezaspokajanie materialnych potrzeb rodziny, uniemożliwianie podjęcia pracy).

Zaniedbania - ciągłe niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych.

OSOBY STOSUJĄCE PRZEMOC W RODZINIE

Trudno jest nakreślić portret osoby stosującej przemoc. Jak nie istnieje typowy portret ofiary przemocy, tak też trudno nakreślić portret sprawcy, zarówno jeśli chodzi o wiek, wykształcenie, status społeczny oraz cechy osobowości. Postępowanie sprawców często bywa wspierane przez czynniki kulturowe, w wielu przypadkach przemoc jest związana z nietrzeźwością sprawców, ale alkohol nie powinien być obarczony bezpośrednią i wyłączną odpowiedzialnością za przemoc, nie jest przyczyną, ale może wpływać na przemoc poprzez wzmacnianie czynników ryzyka i potęgowanie ich działania, chociaż nie jest za nie bezpośrednio odpowiedzialny. Wyeliminowanie go wcale nie musi oznaczać zlikwidowanie przyczyn przemocy.

 

PRZEMOC RODZI PRZEMOC.

Prawie wszystkie osoby stosujące przemoc w dzieciństwie i/lub młodości byli

KRZYWDZENI, ZANIEDBYWANI, BICI, CZY MOLESTOWANI SEKSUALNIE

Sprawcy przemocy nie są bowiem mrocznymi upiorami, żądnymi krwi. Są to istoty ludzkie wyrosłe w cierpieniu, samotne, nierozumiejące świata, nastawione wrogo do ludzi. Przemoc jest ich mechanizmem obronnym, uważają, że tylko dzięki niej mogą przetrwać. Nie znają innych zasad funkcjonowania.

Skuteczne przeciwdziałanie przemocy w rodzinie wymaga bezwzględnego karania osób stosujących przemoc oraz podejmowania innych działań mających na celu zapobieganie temu zjawisku. Sankcje dla osób stosujących przemoc przewidziane są w różnych artykułach kodeksu karnego:

Art. 207 kk – znęcanie się

Art. 157 kk – naruszenie czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia

Art. 156 kk – ciężki uszczerbek na zdrowiu

Art. 190 kk – groźby karalne

Art. 191 kk – zmuszanie do określonego zachowania

Art. 197 kk – zgwałcenie

U sprawcy przemocy dominującymi uczuciami są złość i gniew. Mają niski próg wrażliwości i kontroli swoich zachowań, co powoduje agresję, która staje się jedyną możliwością uwolnienia się od złości i gniewu. Po akcie przemocy następuje obniżenie nastroju, ale równocześnie ogromny lęk przed karą. Sprawca nie odczuwa poczucia winy, stosuje mechanizmy obronne i przerzuca odpowiedzialność za swoje czyny na ofiarę, przenosi i racjonalizuje, żyje w świecie iluzji. Dlatego też nie odczuwa współczucia czy litości. Winą za przemoc obarcza rodzinę, to rodzina według niego zmusza go do takich zachowań. Wierzy głęboko, że prawda jest po jego stronie, a no chce żeby zawsze było dobrze.

Zawsze akt przemocy poprzedzony jest stanem dużego napięcia i potrzebą rozładowania. Sprawca uzależnia się od stanu emocjonalnego towarzyszącego przemocy i po jakimś czasie staje się ona jedyną wyuczoną metodą doświadczania ulgi.

Świat sprawcy roi się od ludzi wrogo do niego nastawionych. Nikomu nie ufa, z nikim nie nawiązuje bliskich kontaktów. Ma niezaspokojoną potrzebę bezpieczeństwa, dlatego kontroluje, kontroluje żeby się nie bać i żeby być kontrolującym a nie kontrolowanym. Sprawca przemocy używając jej nie ma intencji zaszkodzić.

Kiedy ma władzę nie boi się. Kontroluje i wychowuje przez przemoc ,bo jest to jedna z nielicznych okazji aby czuć się silnym i ważnym. Kontroluje aby nie być kontrolowanym, nie pozwoli już na przekraczanie swoich granic. Sprawca przemocy używając jej nie ma intencji zaszkodzić, ma intencję kontrolować, zmieniać zgodnie z własnymi przekonaniami, wychowywać zgodnie z własnymi sztywnymi zasadami.

Obraz siebie

Sprawca przemocy ma zniekształcony obraz siebie.  Jednocześnie uważa się za kogoś wyjątkowego. Bardzo dba o swój wizerunek poza domem. Chce uchodzić za dobrego ojca i gospodarza, potrafi tak zamanipulować otoczeniem, że wiele osób wierzy, że ma trudne życie. Ma dużą potrzebę uznania społecznego. Nie odmawia gdy ktoś ze znajomych go o coś prosi. Boi się odrzucenia. Uważa się za życzliwego, choć tak naprawdę wszystko robi dla poprawienia wizerunku własnego. W swojej „ skórze ” czuje się źle, często ma problemy seksualne. Żona niechętnie z nim współżyje. Paranoiczne myślenie sprawia, że czuje się przez nią zdradzany. Nikt w domu go nie docenia, nie słuchają go, nie rozumieją. Chce mieć autorytet w rodzinie. Buduje go na przemocy, inaczej nie potrafi, to ma wyuczone w dzieciństwie.

PROGRAMY KOREKCYJNO – EDUKACYJNE WOBEC OSÓB STOSUJĄCYCH PRZEMOC W RODZINIE

Coraz częściej podejmowane są próby oddziaływania na sprawców, które zmierzają do nauczenia ich samokontroli i wyzwolenia spod wpływu nałogowej agresywności. Obowiązek realizacji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie określony został przepisami ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Działania korekcyjno-edukacyjne realizowane są w ramach strategii ukierunkowanych na zmianę postaw i zachowań sprawców i mają na celu zakończenie przemocy w rodzinie. Istnieją różne modele programów dla sprawców: społeczno-kulturowy, przemocy rozpatrywanej z perspektywy systemu rodzinnego, przemocy rozpatrywanej z perspektywy podejścia skoncentrowanego na rozwiązaniu i integracyjny.

Program korekcyjno-edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie ma charakter programu terapeutycznego, nastawionego na udzielenie pomocy psychologicznej osobom stosującym przemoc. Celem działań korekcyjno-edukacyjnych jest zmiana zachowań i postaw sprawców przemocy w rodzinie, a także zwiększenie zdolności do samokontroli agresywnych zachowań. Uczestnicy rozwijają umiejętności konstruktywnego wyrażania uczuć i rozwiązywania konfliktów bez użycia agresji. Obecnie najczęściej stosowanym programem korekcyjno-edukacyjnym wobec sprawców przemocy jest tzw. program z Duluth..

CEL ODDZIAŁYWAŃ KOREKCYJNO – EDUKACYJNYCH WOBEC SPRAWCÓW PRZEMOCY W RODZINIE:

  • powstrzymania osoby stosującej przemoc w rodzinie przed dalszym stosowaniem przemocy;
  • rozwijania umiejętności samokontroli i współżycia w rodzinie;
  • kształtowania umiejętności w zakresie wychowywania dzieci bez używania przemocy w rodzinie;
  • uznania przez osobę stosującą przemoc w rodzinie swojej odpowiedzialności za stosowanie przemocy;
  • zdobycia i poszerzenia wiedzy na temat mechanizmów powstawania przemocy w rodzinie;
  • zdobycia umiejętności komunikowania się i rozwiązywania konfliktów w rodzinie bez stosowania przemocy;
  • uzyskania informacji o możliwościach podejmowania działań terapeutycznych.

ADRESACI PROGRAMÓW KOREKCYJNO – EDUKACYJNYCH:

  • osób skazanych za czyny związane ze stosowaniem przemocy w rodzinie, odbywających karę pozbawienia wolności w zakładach karnych albo wobec których sąd warunkowo zawiesił wykonanie kary, zobowiązując je do uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych;
  • osób stosujących przemoc w rodzinie, które uczestniczą w terapii leczenia uzależnienia od alkoholu lub narkotyków, lub innych środków odurzających, substancji psychotropowych albo środków zastępczych, dla których oddziaływania korekcyjno-edukacyjne mogą stanowić uzupełnienie podstawowej terapii;
  • osób, które w wyniku innych okoliczności zgłoszą się do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym.

CZYNNIKI RYZYKA KRZYWDZENIA DZIECKA

Czynniki ryzyka krzywdzenia dziecka to wybrane informacje nt. warunków/ sytuacji/sposobu funkcjonowania rodziny sprzyjające krzywdzeniu dzieci w danej rodzinie. Analizuje się i ocenia czynniki leżące po stronie samego dziecka, rodziców i rodziny jako całości.

CZYNNIKI RYZYKA ZWIĄZANE Z OSOBĄ DZIECKA:

  • niepełnosprawność fizyczna lub\ i psychiczna
  • przewlekła choroba
  • specyficzne zachowania dziecka (nadpobudliwość, moczenie nocne, trudności ze spaniem, trudności z jedzeniem etc.)
  • deficyty rozwojowe (problemy z nauką)
  • dziecko z poprzedniego związku (nieakceptowane przez drugiego partnera)
  • wcześniactwo, pochodzenie z ciąży mnogiej, dzieci bliźniacze
  • dziecko odseparowane od matki tuż po urodzeniu
  • dziecko niespełniające oczekiwań rodziców (np. co do płci)
  • dziecko urodzone po śmierci poprzedniego dziecka

 CZYNNIKI RYZYKA ZWIĄZANE Z OSOBĄ RODZICA:

  • wczesne lub późne rodzicielstwo
  • znaczna różnica wieku między matką a ojcem (powyżej 8 lat)
  • niechciana ciąża, krótkie odstępy pomiędzy kolejnymi porodami
  • poród bez zawarcia związku małżeńskiego z ojcem dziecka
  • depresja poporodowa
  • aktualnie niesatysfakcjonujący związek z partnerem
  • doświadczanie krzywdzenia w obecnym związku
  • krzywdzenie w historii poprzednich związków
  • doświadczanie krzywdzenia w dzieciństwie
  • upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna, zaburzenia osobowości
  • niepełnosprawność fizyczna
  • przewlekła choroba
  • uzależnienie od alkoholu, narkotyków, lekarstw etc.
  • prostytuowanie się

 CZYNNIKI RYZYKA WYNIKAJĄCE ZE STRUKTURY I FUNKCJONOWANIA RODZINY:

  • struktura rodziny: rodzina rozbita, wielodzietna, zastępcza, adopcyjna
  • samotne rodzicielstwo
  • rodzina niepełna czasowo (np. z powodu wyjazdów rodziców za granicę)
  • posiadanie dzieci z różnych związków
  • związek nieformalny
  • małżeństwo mieszane etnicznie
  • przewlekła choroba lub inwalidztwo w rodzinie
  • zakłócenia w zakresie ról pełnionych przez poszczególnych członków rodziny (np. pełnienie przez dzieci ról dorosłych)
  • niekorzystna sytuacja ekonomiczno-bytowa (np. trudne warunki mieszkaniowe – sanitarne, techniczne, zbyt duża liczba członków rodziny w jednym mieszkaniu/domu, bezrobocie etc.)
  • rodzina wyizolowana społecznie
  • długotrwałe konflikty w pożyciu małżeńskim
  • uprzednia karalność, pozostawanie w zainteresowaniu sądu/Policji
  • pobyty w placówkach interwencyjnych.

 ZESPÓŁ DZIECKA POTRZĄSANEGO

Gwałtowne potrząsanie niemowlęciem bądź małym dzieckiem może doprowadzić do poważnych urazów w obrębie mózgu. Dzieje się tak ponieważ mięśnie szyjne niemowląt nie są dobrze rozwinięte, co w wyniku potrząsania lub uderzenia powoduje niekontrolowane przemieszczanie się mózgu dziecka w obrębie delikatnej struktury czaszki. To z kolei może skutkować pęknięciami naczyń krwionośnych, uszkodzeniem tkanek mózgu oraz urazami czaszki. Czynniki, które w sposób szczególny predysponują dziecko do powyżej opisanych urazów to: nieproporcjonalnie duża główka, w porównaniu do reszty ciała, słabe mięśnie szyjne, nie zarośnięte ciemiączko, rozległa przestrzeń podpajęczynówkowa oraz duża zawartość wody w strukturach mózgu. Bezpośrednim następstwem potrząsania dziecka jest fakt, że staje się ono ospałe i spokojniejsze, często nie wykazując początkowo żadnych poważnych objawów, co może uświadczyć rodzica w przekonaniu, że potrząsanie jest skuteczną metodą na uspokojenie niemowlęcia. Pierwszymi objawami syndromu dziecka potrząsanego mogą być:

  • ospałość
  • drażliwość
  • wymioty
  • słaby odruch ssania
  • niezdolność podnoszenia główki
  • brak uśmiechu i gaworzenia
  • niezdolność skupienia wzroku na poruszającym się punkcie, itp.

Chwytanie za tułów i ramiona oraz potrząsanie niemowlęciem bądź małym dzieckiem może w konsekwencji doprowadzić do szeregu nieodwracalnych uszkodzeń i urazów, które będą skutkować przez całe życie, są to m.in.:

  • częściowa lub całkowita ślepota
  • utrata słuchu
  • opóźnienie w rozwoju,
  • upośledzenia umysłowe,
  • „gapowatość”,
  • trudności w mowie i uczeniu się,
  • nawet stan wegetacji.

Potrząsanie małym dzieckiem lub niemowlęciem może mieć poważne skutki dla jego zdrowia, a nawet życia!

Szacuje się, że 20% niemowląt dotkniętych syndromem dziecka potrząsanego, umiera w przeciągu kilku dni po urazie. Natomiast większość pozostających przy życiu dzieci jest dotknięta upośledzeniami o różnym stopniu nasilenia. [5]

 

PROCEDURA ODEBRANIA DZIECKA

W razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie pracownik socjalny wykonujący obowiązki służbowe ma prawo odebrać dziecko z rodziny i umieścić je u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.), w rodzinie zastępczej lub w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej (art.12 a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).

PROCEDURA ODEBRANIA DZIECKA:

I. Ma zastosowanie w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie

II. Następuje bez wcześniejszego orzeczenia sądu,

III. Decyzję o odebraniu dziecka podejmowana jest wspólnie przez pracownika socjalnego wspólnie, funkcjonariusza Policji, lekarza (lub ratownikiem medycznym, lub pielęgniarką) pracownik socjalny ma prawo odebrać dziecko z rodziny w sytuacji gdy wykonuje swoje obowiązki służbowe tj. w godzinach swojej pracy

GŁÓWNE ZASADY POSTĘPOWANIA W RAMACH PROCEDURY

  1. Pracownik socjalny ma OBOWIĄZEK niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin POWIADOMIĆ SĄD OPIEKUŃCZY O ODEBRANIU DZIECKA I MIEJSCU JEGO UMIESZCZENIA
  2. SĄD NIEZWŁOCZNIE, nie później jednak jak w ciągu 24 godzin, WYDAJE ORZECZENIE o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej, albo orzeczenie o powrocie dziecka do rodziny,
  3. Na odebranie dziecka PRZYSŁUGUJE ZAŻALENIE do sądu opiekuńczego właściwego miejscowo do jego rozpatrzenia. Zażalenie MOŻE BYĆ WNIESIONE ZA POŚREDNICTWEM PRACOWNIKA SOCJALNEGO LUB FUNKCJONARIUSZA POLICJI, którzy dokonali odebrania dziecka. O prawie do złożenia zażalenia, wraz ze wskazaniem sądu opiekuńczego właściwego miejscowo do jego rozpatrzenia, pracownik socjalny lub funkcjonariusz Policji poucza rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych dziecka. Pouczenie to należy wręczyć na piśmie.

OBOWIĄZKI POSZCZEGÓLNYCH OSÓB, UCZESTNICZĄCYCH W PROCEDURZE ODEBRANIA DZIECKA:

a) PRACOWNIK SOCJALNY
przed odebraniem :

  • wezwanie policji i lekarza (lub ratownika medycznego, pielęgniarki),
  • przedstawienie sytuacji ,
  • podjęcie wspólnie z policjantem, lekarzem (lub ratownikiem medycznym, pielęgniarką) decyzji o odebraniu dziecka,

w trakcie odbierania

  • wręczenie rodzicom (opiekunom prawnym lub faktycznym dziecka) – na piśmie, pouczenia o prawie do złożenia zażalenia wraz ze wskazaniem sądu opiekuńczego właściwego miejscowo do jego rozpatrzenia. W sytuacji, gdy jest to niemożliwe, gdyż rodzice są pod wpływem alkoholu, narkotyków lub innych środków odurzających, należałoby rozważyć przesłanie pouczenia pocztą, za poświadczeniem odbioru,

po odebraniu

  • umieszczenie dziecka u niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rodzinie zastępczej lub całodobowej placówce opiekuńczo – wychowawczej,
  • powiadomienie sądu opiekuńczego – niezwłocznie, nie później niż w ciągu 24 godzin o odebraniu dziecka z rodziny i umieszczeniu go u niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rodzinie zastępczej lub całodobowej placówce opiekuńczo – wychowawczej,
  • przyjęcie od rodziców/opiekunów zażalenia na odebranie dziecka. W przypadku wniesienia zażalenia za pośrednictwem pracownika socjalnego, który dokonał odebrania dziecka – niezwłoczne przekazanie zażalenia do sądu.

b) POLICJANT
przed odebraniem:

  • sprawdzenie legitymacji pracownika socjalnego,
  • ustalenie tożsamości odbieranego dziecka, rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych, a w razie potrzeby – lekarza lub ratownika medycznego lub pielęgniarki i innych uczestników postępowania, obecnych w miejscu wykonywania czynności,
  • zapoznanie się ze wszystkimi informacjami dotyczącymi dziecka, będącymi w posiadaniu pracownika socjalnego,
  • ocena na podstawie informacji i okoliczności faktycznych zastanych na miejscu stopnia zagrożenia życia lub zdrowia dziecka i przedstawienie pracownikowi socjalnemu swojego stanowiska co do zasadności jego odebrania,
  • współuczestniczenie z pracownikiem socjalnym, lekarzem (lub ratownikiem medycznym, pielęgniarką) w podjęciu decyzji o odebraniu dziecka,

w trakcie odbierania:

  • zapewnienie bezpieczeństwa osobistego dziecku, pracownikowi socjalnemu i innym uczestnikom postępowania,
  • w razie potrzeby udzielenie pierwszej pomocy i wezwanie pogotowia ratunkowego,
  • wręczenie rodzicom, opiekunom prawnym lub faktycznym dziecka pisemnego pouczenia o prawie złożenia do właściwego miejscowo sądu opiekuńczego zażalenia na odebranie dziecka. Policjanci nie robią tego, jeśli rodziców pouczył pracownik socjalny.

po odebraniu:

  • na wniosek pracownika socjalnego udzielenie niezbędnej pomocy przy umieszczeniu dziecka u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rodzinie zastępczej lub w całodobowej placówce opiekuńczo wychowawczej. Pomoc, o której mowa, będzie polegała w pierwszej kolejności na:
  • zapewnieniu bezpieczeństwa osobistego dziecku, pracownikowi socjalnemu i innym uczestnikom postępowania,
  • ustaleniu tożsamości osoby najbliższej, uprawnionego członka rodziny zastępczej lub uprawnionego pracownika placówki opiekuńczo wychowawczej, w której umieszczone zostanie dziecko,
  • sporządzenie (po zakończeniu czynności) notatki urzędowej z przeprowadzonych czynności zawierającej w szczególności: imię i nazwisko oraz stopień służbowy; określenie daty i miejsca przeprowadzonych czynności; informacje o formie i treści wniosków pracownika socjalnego, na którego wniosek podjęte zostały czynności; imię i nazwisko pracownika socjalnego oraz adres jednostki organizacyjnej pomocy społecznej; imię i nazwisko lekarza lub ratownika medycznego, lub pielęgniarki, którzy uczestniczyli w podjęciu decyzji o odebraniu dziecka z rodziny;
  • imię i nazwisko oraz inne dane niezbędne do ustalenia tożsamości odbieranego dziecka, rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych oraz innych uczestników postępowania obecnych w miejscu wykonywania czynności;
  • opis wykonanych czynności, w tym informacje o podjętej decyzji, z uwzględnieniem stanowisk poszczególnych uczestników;
  • wskazanie osób, którym funkcjonariusz wręczył pisemne pouczenie o prawie do złożenia zażalenia do sądu opiekuńczego na odebranie dziecka;
  • informację o wniesieniu za pośrednictwem funkcjonariusza Policji zażalenia do sądu opiekuńczego na odebranie dziecka;
  • informację o osobie i miejscu, w którym umieszczono odebrane dziecko, jeśli policjant będzie uczestniczył w tej czynności.

Kopia sporządzonej notatki urzędowej przekazywana jest do sądu opiekuńczego oraz właściwej jednostki organizacyjnej pomocy społecznej.

c)    LEKARZ (RATOWNIK MEDYCZNY, PIELĘGNIARKA) 
przed odebraniem

  • zapoznanie się ze wszystkimi informacjami dotyczącymi dziecka, będącymi w posiadaniu pracownika socjalnego,
  • określenie stanu zdrowia dziecka, udzielenie pomocy lekarskiej,ocena na podstawie informacji i okoliczności faktycznych zastanych na miejscu stopnia zagrożenia życia lub zdrowia dziecka i przedstawienie pracownikowi socjalnemu swojego stanowiska co do zasadności jego odebrania,
  • współuczestniczenie z pracownikiem socjalnym i policjantem w podjęciu decyzji o odebraniu dziecka,

przed odebraniem, w trakcie odbierania i po odebraniu dziecka

  • czuwanie nad stanem zdrowia dziecka

 

PRZEWÓZ DZIECKA

Przepisy nie regulują wprost sposobu przewozu dziecka po jego odebraniu do miejsca umieszczenia. Należy przyjąć za zasadę, że za kompleksowe zabezpieczenie sytuacji dziecka, odpowiadają trzy służby biorące udział w procedurze odbierania dziecka z rodziny. Pracownik socjalny decyzję o odebraniu dziecka podejmuje wspólnie z policją oraz pracownikiem ochrony zdrowia. Jedna ze wskazanych ustawowo służb będzie dysponowała samochodem służbowym lub wykorzystywanym do celów służbowych. Kwestie techniczne należy więc rozstrzygnąć przy współpracy i wspólnym podejmowaniu decyzji pomiędzy trzema służbami działającymi na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie uczestniczącymi w zdarzeniu. Zgodnie z art. 39 ust. 3 – 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108 poz. 908 z późn. zm.) w pojeździe samochodowym wyposażonym w pasy bezpieczeństwa dziecko w wieku do 12 lat, nieprzekraczające 150 cmwzrostu, przewozi się w foteliku ochronnym lub innym urządzeniu do przewożenia dzieci, odpowiadającym wadze i wzrostowi dziecka oraz właściwym warunkom technicznym, nie dotyczy to jednak przewozu dziecka taksówką osobową, specjalistycznym środkiem transportu sanitarnego, o którym mowa w art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410, z późn. zm.), lub pojazdem Policji. Jeżeli po uzgodnieniu z pozostałymi służbami, obowiązku przewiezienia dziecka podejmie się pracownik socjalny, to obowiązek ten spoczywa na samorządzie gminnym lub powiatowym jako organie odpowiedzialnym za realizację wszystkich zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W takim przypadku to samorząd gminny lub powiatowy będzie zobowiązany do zorganizowania dowiezienia dziecka do określonego miejsca w celu zabezpieczenia jego sytuacji lub do pokrycia kosztów zorganizowania transportu. Należy także mieć na uwadze, że na żądanie pracownika socjalnego Policja jest zobowiązana do udzielenia mu pomocy przy czynnościach związanych z przymusowym odebraniem osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką (art. 59810 kpc w związku z art. 12a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie). Pomoc udzielona przez Policję może więc polegać na dowiezieniu dziecka do odpowiedniej placówki lub do dalszej rodziny.

DALSZE POSTĘPOWANIE PO ODEBRANIU DZIECKA (SĄD, ZESPÓŁ INTERDYSCYPLINARNY)

Rodzicom, opiekunom prawnym lub faktycznym przysługuje zażalenie do sądu opiekuńczego na odebranie dziecka. O prawie do złożenia zażalenia, wraz ze wskazaniem sądu opiekuńczego właściwego miejscowo do jego rozpatrzenia, pracownik socjalny lub funkcjonariusz Policji poucza rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych dziecka. Pouczenie to należy wręczyć na piśmie.

W zażaleniu można domagać się zbadania zasadności i legalności odebrania dziecka oraz prawidłowości jego dokonania. Zażalenie może być wniesione za pośrednictwem pracownika socjalnego lub funkcjonariusza Policji, którzy dokonali odebrania dziecka. W takim przypadku zażalenie podlega niezwłocznemu przekazaniu do sądu opiekuńczego.

Sąd rozpatruje zażalenie niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin.

W razie uznania bezzasadności lub nielegalności odebrania dziecka sąd zarządza natychmiastowe przekazanie dziecka rodzicom, opiekunom prawnym lub faktycznym, od których dziecko zostało odebrane.W przypadku stwierdzenia bezzasadności, nielegalności lub nieprawidłowości odebrania dziecka sąd zawiadamia o tym przełożonych osób, które dokonały odebrania.

Jeżeli umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej nastąpiło w trybie art. 12 a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie sąd niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin, wydaje orzeczenie o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej, albo orzeczenie o powrocie dziecka do rodziny

Jeżeli rodzina, w której miało miejsce odebranie dziecka nie była objęta procedurą „Niebieskie Karty”, należy wypełnić druk „Niebieska Karta – A” i przekazać go przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego. Jeżeli procedura „Niebieskie Karty” była wcześniej wszczęta, należy ją kontynuować.

Procedury postępowania Policji określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie procedury postępowania przy wykonywaniu czynności odebrania dziecka z rodziny w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie (Dz. U. nr 81, poz. 448 z 18 kwietnia 2011 r.).

 

 

           

 

[1] Por. J. Pospiszyl: [w]:”Przemoc w rodzinie” Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 194 , str. 94

[2]Tak: red. D.Jaszczak-Kużmińska, Katarzyna Michalska – Przemoc w Rodzinie wobec osób starszych
 i niepełnosprawnych. Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu., Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2010 ; str.11;

[3] Tak: Edleson cytowany w: M. Stożek „Przemoc w rodzinie. Zapobieganie w świetle przepisów prawa” Instytut Psychologii i Zdrowia, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa 2009, str. 22;

[4]Tak: red. D.Jaszczak-Kużmińska, Katarzyna Michalska – Przemoc w Rodzinie wobec osób starszych
 i niepełnosprawnych. Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu., Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2010, str. 11;

[5] Roszkowska, M., (2009),  Zespół dziecka potrząsanego, „Dziecko krzywdzone. Teoria. Badania. Praktyka”
Nr 19 (2007) Wczesna profilaktyka krzywdzenia dzieci.  

Pogoda

Zegar

Kalendarium

Lista wydarzeń w miesiącu Marzec 2024 Brak wydarzeń w tym miesiącu.

Imieniny